STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE TEOLOGÓW WYDZIAŁU TEOLOGICZNEGO UNIWERSYTETU ŚLĄSKIEGO W KATOWICACH zaprasza na Spotkanie z autorami nowego polskiego podręcznika teologii dogmatycznej Dogmatyka z muszelką wtorek, 10 stycznia 2006 roku, godzina 13.30 Aula Wydziału Teologicznego UŚ w Katowicach, ul. Jordana 18. o książce rozmawiać będą: Ks. prof. dr hab. Jerzy Szymik, WTL UŚ (autor Traktatu o Bogu Jedynym, który ukaże się w ramach podręcznika) Dr hab. Józef Majewski, Uniwersytet Gdański (autor Wprowadzenia do teologii dogmatycznej) Ks. dr Grzegorz Strzelczyk, WTL UŚ (autor Traktatu o Jezusie Chrystusie) Red. Cezary Gawryś, Wydawnictwo Więź (przedstawiciel Wydawcy i Redaktor książki) Dogmatyka - Pierwszy polski posoborowy zbiorowy podręcznik Teologii dogmatycznej pod redakcją Elżbiety Adamiak, ks. Andrzeja Czai, Józefa Majewskiego Komitet naukowy - Abp prof. dr hab. Henryk Muszyński, Abp prof. dr hab. Alfons Nossol, Bp dr Jacek Jezierski, O. prof. dr hab. Stanisław C. Napiórkowski OFMConv, Ks. prof. dr hab. Jerzy Szymik W następnych tomach (lata 2006-2007) ukażą się traktaty: Elżbieta Adamiak, Traktat o Maryi, Marek Blaza SJ, Dariusz Kowalczyk SJ, Traktat o sakramentach, ks. Andrzej Czaja, Traktat o Kościele, Zbigniew Danielewicz, Traktat o rzeczywistości ostatecznej, Zdzisław Kijas OFMConv, Traktat o Duchu Świętym i łasce, Marian Kowalczyk SAC, Traktat o stworzeniu, Michał Paluch OP, Traktat o zbawieniu, ks. Eligiusz Piotrowski, Traktat o Trójcy Świętej, ks. Jerzy Szymik, Traktat o Bogu Jedynym, Korneliusz Wencel EC, Traktat o człowieku BIBLIOTEKA WIĘZI
Dogmatyka Tom 1 POD REDAKCJĄ Elżbiety Adamiak, ks. Andrzeja Czai, Józefa Majewskiego KOMITET NAUKOWY Abp prof. dr hab. Henryk Muszyński Abp prof. dr hab. Alfons Nossol Bp dr Jacek Jezierski O. prof. dr hab. Stanisław C. Napiórkowski OFMConv Ks. prof. dr hab. Jerzy Szymik
JÓZEF MAJEWSKI Wprowadzenie do teologii dogmatycznej Ks. GRZEGORZ STRZELCZYK Traktat o Jezusie Chrystusie ABP HENRYK MUSZYŃSKI Słowo wstępne BIBLIOTEKA WIĘZI Warszawa
S P I S R Z E C Z Y Słowo wstępne abp. Henryka Muszyńskiego............ 5 Słowo od redaktorów........................ 9 Józef Majewski W P ROWA D Z E N I E D O T E O LO G I I D O G M AT Y C Z N E J Wstęp................................ 15 OGÓLNOTEOLOGICZNY KONTEKST DOGMATYKI....... 20 Teologia jako nauka......................... 21 Naukowa specyfika teologii..................... 27 Granice poznania teologicznego................... 34 Czym jest teologia.......................... 39 Kluczowe pojęcia teologii...................... 58 Objawienie Boże Wiara Przedmiot teologii Źródła teologii Tradycja Pismo Święte Pismo Święte a Tradycja Źródło czy źródła Objawienia? Magisterium Kościoła Poziomy nauczania Kościoła Zmysł wiary Podział teologii NA DROGACH TEOLOGII DOGMATYCZNEJ........... 99 Dogmat w teologii katolickiej.................... 101 Historia pojęcia Definicja dogmatu Od depozytu apostolskiego do dogmatu Krótka historia pojęcia teologia dogmatyczna........... 110
SPIS RZECZY 496 Określenie dogmatyki........................ 111 Dogmatyka jest dyscypliną hermeneutyczną Dogmatyka jest dyscypliną o charakterze biblijnym Dogmatyka jest dyscypliną krytyczną Dogmatyka jest dyscypliną historyczną Dogmatyka jest dyscypliną spekulatywno-systematyczną Dogmatyka jest dyscypliną antropologiczną Podział teologii dogmatycznej.................... 124 Metoda dogmatyki......................... 127 Tożsamość i zmienność dogmatów................. 132 Rozwój dogmatów......................... 140 Interpretacja wypowiedzi dogmatycznych.............. 149 Hierarchia prawd wiary....................... 165 Dogmat w perspektywie ekumenicznej............... 172 Dogmat w prawosławiu Dogmat w protestantyzmie Ekumeniczna reinterpretacja dogmatu Pluralizm dogmatyczny? Rola doświadczenia w ekumenicznym spojrzeniu na dogmat Zakończenie............................. 198 Propozycje ćwiczeń......................... 199 Wybór tekstów źródłowych..................... 204 Bibliografia............................. 233 Ks. Grzegorz Strzelczyk T R A K TAT O J E Z U S I E C H RY S T U S I E Wstęp................................ 237 CHRYSTOLOGIA NOWEGO TESTAMENTU............ 240 Problem relacji Stary Nowy Testament............... 241 Charakterystyka chrystologii Nowego Testamentu......... 246 Czynniki rozwoju chrystologii Nowego Testamentu Gatunki literackie chrystologii Nowego Testamentu Tożsamość Jezusa: z perspektywy pochodzenia........... 252 Człowieczeństwo Wpisanie w tradycję zbawczych interwencji Starego Testamentu Relacja do Boga (Ojca) Synostwo Motywy preegzystencyjne
497 SPIS RZECZY Tożsamość Jezusa: z perspektywy życia publicznego......... 267 Nauczanie Przezwyciężanie skutków grzechu Gesty symbolicznei Osobowość Jezusa rysy charakterystyczne Tożsamość Jezusa: z perspektywy wydarzeń paschalnych...... 280 Zmartwychwstanie i wywyższenie Chrystusa Wydarzenia poprzedzające Zmartwychwstanie Akcenty poszczególnych tradycji chrystologicznych Nowego Testamentu............................ 291 CHRYSTOLOGIA II I III WIEKU. PIERWSZE PROBLEMY I SYNTEZY................ 295 Czynniki rozwoju wczesnej chrystologii............... 295 Chrystologia judeochrześcijańska.................. 297 Chrystologia ludowa........................ 300 Najwcześniejsze problemy...................... 302 Chrystologia gnostycka Doketyzm Wczesne Wyznania wiary...................... 306 Początki refleksji systematycznej................... 307 Justyn Męczennik (kontekst apologetyczny) Meliton z Sardes (kontekst liturgiczno-mistagogiczny) Ireneusz z Lyonu (kontekst polemiczny) Tertulian.............................. 313 Aleksandryjska szkoła katechetyczna. Orygenes........... 315 CHRYSTOLOGIA IV WIEKU. REALIZM BOSKOŚCI I INTEGRALNOŚĆ CZŁOWIECZEŃSTWA. 322 Ariusz................................ 322 Sobór Nicejski i jego recepcja.................... 323 Schematy chrystologiczne: Logos-sarks i Logos-anthropos....... 326 Problem integralności człowieczeństwa Chrystusa. Apolinaryzm.. 328 Ojcowie Kapadoccy......................... 331 Chrystologia Zachodu. Św. Augustyn................ 333 CHRYSTOLOGIA V WIEKU I POCZĄTKU WIEKU VI. PROBLEM JEDNOŚCI CHRYSTUSA................ 337 Communicatio idiomatum i kryzys nestoriański........... 337 Cyryl Aleksandryjski........................ 340
SPIS RZECZY 498 Sobór Efeski i Formuła zgody.................... 341 Recepcja Soboru Efeskiego. Początki monofizytyzmu........ 343 Leon Wielki............................. 345 Sobór Chalcedoński......................... 346 Opozycja wobec Chalcedonu. Monofizytyzm............ 351 CHRYSTOLOGIA WIEKÓW VI VIII. UTRWALANIE OBRAZU CHRYSTUSA................. 356 Monoteletyzm............................ 356 Ikonoklazm............................. 360 Synteza dorobku patrystycznego. Jan Damasceński......... 365 CHRYSTOLOGIA ŚREDNIOWIECZA I RENESANSU......... 368 Anzelm z Aosty........................... 370 Teologia uniwersytecka....................... 371 Bonawentura Tomasz z Akwinu Późniejsza scholastyka........................ 380 Reformacja............................. 382 Mistyka chrystocentryczna..................... 384 UJĘCIA NOWOŻYTNE I WSPÓŁCZESNE............... 386 Chrystologia filozofów nowożytnych................ 387 Radykalny historycyzm i przewrót historiozbawczy......... 391 Tendencje chrystologii XX wieku.................. 395 Odbudowa więzi z soteriologią Przewrót antropologiczny Inkulturacja Otwarcie ekumeniczne Wybrane współczesne ujęcia.................... 402 Karl Barth Karl Rahner Hans Urs von Balthasar Tendencje w chrystologii ostatnich lat............... 408 Zainteresowanie żydowską tożsamością Jezusa Powrót do kwestii Wcielenia Zainteresowanie chrystologią mistyków SYNTEZA SYSTEMATYCZNA...................... 411 Punkt wyjścia chrystologii...................... 412 Przedmiot chrystologii....................... 413 Podmiot wydarzenia Chrystusa.................. 415
499 SPIS RZECZY Konsekwencje zjednoczenia Boskości i człowieczeństwa....... 419 Communicatio idiomatum Dwie wole i działania teandryczne Dwa umysły: wszechwiedza i skończone poznanie Wiara i nadzieja Jezusa Bezgrzeszność Jezusa Przyczyna wydarzenia Chrystusa................. 426 Cel wydarzenia Chrystusa..................... 427 Znaczenie wydarzeń życia Chrystusa................ 429 Przyjście na świat Działalność publiczna Pascha Obecność w Kościele trwająca do Paruzji Interpretacje tożsamości Chrystusa................. 435 Sposoby podejścia do refleksji chrystologicznej........... 438 Chrystologia odgórna i oddolna Chrystologia chwały i krzyża Chrystologia ontologiczna i historiozbawcza Chrystologia systematyczno-dogmatyczna i egzystencjalno-mistyczna Zakończenie............................. 443 Propozycje ćwiczeń......................... 445 Wybór tekstów źródłowych..................... 448 Bibliografia............................. 471 Słownik............................... 473 Wykaz skrótów........................... 479 Indeks rzeczowy........................... 480 Indeks osób............................. 487 Noty o autorach........................... 494
W następnych tomach ukażą się traktaty: Elżbieta Adamiak, Traktat o Maryi Marek Blaza SJ, Dariusz Kowalczyk SJ, Traktat o sakramentach ks. Andrzej Czaja, Traktat o Kościele Zbigniew Danielewicz, Traktat o rzeczywistości ostatecznej Zdzisław Kijas OFMConv, Traktat o Duchu Świętym i łasce Marian Kowalczyk SAC, Traktat o stworzeniu Michał Paluch OP, Traktat o zbawieniu ks. Eligiusz Piotrowski, Traktat o Trójcy Świętej ks. Jerzy Szymik, Traktat o Bogu Jedynym Korneliusz Wencel EC, Traktat o człowieku
N O T Y O A U T O R A C H Józef Majewski doktor teologii, redaktor Więzi, wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego, tłumacz, stały współpracownik Tygodnika Powszechnego i Znaku. Studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Autor ponad 400 tekstów naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i dziennikarskich. Publikował na łamach m.in. Herder Korrespondenz, Przeglądu Powszechnego, Salvatoris Mater, Studiów i Dokumentów Ekumenicznych, W drodze i Życia Duchowego. Autor i współautor kilkunastu książek. Ostatnio wydał: Spór o rozumienie Kościoła. Eklezjologiczne uwarunkowania i perspektywy wielkich debat teologicznych na przełomie XX i XX wieku (Warszawa 2004), Teologia na rozdrożach (Kraków 2005). Żona Daria, dzieci Natasza i Antoni. Grzegorz Strzelczyk prezbiter archidiecezji katowickiej, doktor teologii, adiunkt i kierownik pracowni komputerowej w Zakładzie Teologii Dogmatycznej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Studia w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym, na Papieskim Wydziale Teologicznym w Lugano (Szwajcaria) i Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Publikował na łamach m.in. Revista Teologica di Lugano, W drodze i Więzi. Ostatnio wydał książki: Communicatio idiomatum. Lo scambio delle proprietà. Storia, status quaestionis e prospettive (Roma 2004), L Esperienza mistica come locus theologicus (Lugano 2005); oraz bibliografia chrystologiczna on-line (www.chrystologia.pl).